سیستم‌های پرداخت موبایلی

مبادله کالا با نمادی شناخته‌شده از ارزش، که آن را “پول” می‌نامیم، هزاران سال است که روی کره زمین انجام می‌شود. اصل موضوع همچنان ثابت مانده است: یک شیء، نماینده‌ی یک ارزش مشخص است که در ازای کالا و خدمات رد و بدل می‌شود. این شیء سپس می‌تواند دوباره برای مبادله استفاده شود، و ارزش آن معمولاً در سطح محلی یا بین‌المللی، توسط گروهی از افراد تعیین می‌شود که با ترکیبی از شاخص‌های اعتماد و ارزش‌گذاری، آن را تعریف می‌کنند. در مقاطعی از تاریخ، فلزات گرانبها مانند طلا و نقره به‌کار می‌رفتند؛ سپس به پول کاغذی (اسناد تخصصی صادره از سوی نهادهای نظارتی)، چک‌ها (اسنادی ارجاعی به بانک‌های محلی) و کارت‌های اعتباری (کارت‌هایی پلاستیکی حاوی مشخصاتی برای شناسایی دارنده و بانک یا مؤسسه اعتباری صادرکننده) رسیدیم.

با این حال، مشکلی بنیادی پابرجا ماند: اگر پول کاغذی، چک یا کارت اعتباری گم می‌شد، دزدیده یا جعل می‌گردید، فرد ممکن بود بخش قابل توجهی از قدرت خرید و ارزش اقتصادی‌اش را از دست بدهد. تلاش‌های بسیاری صورت گرفت تا امنیت در این تبادل بر پایه اعتماد را ارتقا دهند.

استفاده از RFID در پرداخت موبایلی

تکنولوژی RFID برای سال‌ها در خدمات مکان‌یابی لحظه‌ای و همچنین در پرداخت‌های موبایلی به کار گرفته شده است. یکی از نخستین پروژه‌ها در این حوزه، پروژه‌ی تجارت الکترونیکی ناموفق “فی‌یرچایلد” در میانه دهه ۱۹۸۰ بود. شرکت Fairchild Semiconductor با همکاری شرکت‌هایی مانند Motorola، Texas Instruments، IBM و DEC (که حالا دیگر وجود ندارد)، در حال آزمایش سیستم‌های پولی مبتنی بر RFID بودند. فی‌یرچایلد در بیانیه‌های مطبوعاتی اعلام کرد که با کاشت حسگر RFID در دست انسان و اتصال آن به حساب بانکی یا اعتباری، ممکن است روزی پول نقد، چک و کارت اعتباری به ابزارهایی قدیمی بدل شوند.

ایده‌ای عالی، اما با تحقیقات بازار ضعیف. فی‌یرچایلد متوجه نبود که در آن دوران، ایالات متحده شاهد احیای ترس‌هایی درباره “پایان جهان” بود. برخی گروه‌های افراطی مذهبی این تکنولوژی را نشانه‌ای قطعی از فرارسیدن آخرالزمان می‌دانستند و به آیاتی از کتاب مکاشفه انجیل (باب ۱۳، آیات ۱۶ تا ۱۸) استناد می‌کردند که درباره “نشانه‌ای بر دست راست یا پیشانی” و توانایی خرید یا فروش فقط با داشتن آن صحبت می‌کند؛ که به “نشانه شیطان” معروف شده بود. این گروه‌ها شدیداً با این ایده مخالفت کردند و نهایتاً پروژه فی‌یرچایلد متوقف شد.

جالب اینکه، حق ثبت اختراعات این تکنولوژی بعدها توسط شرکت‌های مختلف خریداری شد و امروزه در زمینه “نشانه‌گذاری حیوانات خانگی” به‌کار می‌رود؛ جایی که RFID در بدن حیوان کاشته می‌شود تا در صورت گم‌شدن، قابل شناسایی باشند. پناهگاه‌های حیوانات اکنون دستگاه‌هایی دارند که می‌توانند این چیپ‌ها را اسکن کرده و صاحب حیوان را بیابند. وقتی حس نیاز به محصولی در جامعه ایجاد شود، مردم آن را می‌خرند. “عشق” به‌عنوان یک انگیزه احساسی، اغلب محرک اصلی این خریدهاست؛ همان‌طور که جامعه‌شناسان و روان‌شناسان تأکید دارند.

نزدیک و دور (شرق دور)

RFID نام‌های مختلفی دارد که یکی از آن‌ها “ارتباط میدانی نزدیک” یا NFC (Near Field Communication) است. برخی اعتقاد دارند RFID همان تجسم فیزیکی NFC است و NFC صرفاً پروتکل ارتباطی آن به شمار می‌رود. در هر حال، این دو اصطلاح در میان تکنولوژیست‌ها به‌طور متناوب استفاده می‌شوند.

گفته می‌شود RFID/NFC ابتدا در ایالات متحده توسعه یافت تا به‌عنوان ابزار شنود برای سازمان‌های امنیتی دولت آمریکا به‌کار رود، اما به‌سرعت به کاربردهای تجارت الکترونیک منتقل شد. با این حال، استفاده گسترده از آن در آمریکای شمالی اتفاق نیفتاد.

بازار ژاپن و هنگ‌کنگ استفاده گسترده‌ای از RFID/NFC را با استاندارد ارتباطی FeliCa شرکت سونی تجربه کرد. گفته می‌شود FeliCa بازطراحی‌ای از کارت Felicity بوده که برای سیستم حمل‌ونقل عمومی هنگ‌کنگ توسط سونی معرفی شد. FeliCa از آنتن و مولد میدان RFID استفاده می‌کند و سپس یک پروتکل ارتباطی اختصاصی با رمزنگاری برای پرداخت موبایلی به آن اضافه شده است. نسخه‌های اولیه‌ی آن از فرکانس ۱۳.۵۶ مگاهرتز با نرخ انتقال ۲۱۲ یا ۴۲۴ کیلوبیت بر ثانیه استفاده می‌کردند.

NFC از فناوری‌هایی سرچشمه گرفته که در استاندارد بین‌المللی ISO/IEC 18092 (NFCIP-1) تعریف شده‌اند. پس از ایجاد این استاندارد، شرکت‌های NXP (فیلیپس سابق)، نوکیا و سونی گروهی به نام “انجمن NFC” در مارس ۲۰۰۴ بنیان نهادند تا استانداردهایی برای سازگاری جهانی تدوین کنند.

در مشخصات این انجمن، تکنولوژی‌های ارتباطی Type-A و Type-B که در استاندارد ISO/IEC 14443 تعریف شده‌اند، به ترتیب NFC-A و NFC-B نام گرفته‌اند. فناوری ارتباطی FeliCa نیز که مبتنی بر استاندارد صنعتی ژاپن (JIS X 6319.4) است، NFC-F نام دارد.

استاندارد دیگر مرتبط با NFC، ISO/IEC 21481 (NFCIP-2) است که علاوه بر NFCIP-1 و ISO/IEC 14443، استاندارد ISO/IEC 15693 را نیز دربر می‌گیرد. هرچند این استاندارد از همان فرکانس بهره می‌برد، اما بیشتر در مدیریت زنجیره تأمین و برچسب‌گذاری محصولات کاربرد دارد و در حال حاضر در فهرست مشخصات انجمن NFC قرار ندارد.

خوراکی برای فکر

یکی از دغدغه‌های اجتماعی امروز، پایین بودن حداقل دستمزد برای کارکنان رستوران‌های فست‌فود در سراسر دنیاست. اجماع عمومی بر این است که درآمد این کارکنان، مانند آن‌هایی که در مک‌دونالد کار می‌کنند، برای تأمین یک زندگی خانوادگی کافی نیست. بنابراین، بسیاری از شرکت‌های فست‌فود در حال اتوماسیون عملکردهایی هستند که نیاز کمتری به دخالت انسانی دارند—مانند سیستم‌های سفارش و پرداخت—و فقط برای تولید غذا، نیروی انسانی را نگه می‌دارند. کیوسک‌های سفارش (تصویر زیر) به‌تدریج در سراسر جهان رایج‌تر می‌شوند.

این اقدام، علاوه بر رفع مشکل دستمزد، باعث کاهش صف‌ها و افزایش سرعت در ارائه خدمات به مشتریان می‌شود. شرکت‌ها با حذف نیروی انسانی مازاد، می‌توانند حقوق کارمندان باقی‌مانده را افزایش دهند و همزمان به ساختاری اقتصادی‌تر و سودده‌تر دست یابند. امید است که ربات‌ها هیچ‌گاه به‌قدری پیشرفت نکنند که نویسندگان داوطلب را هم کنار بزنند؛ در غیر این صورت ممکن است من هم شغلم را از دست بدهم! البته این امر با آمدن ChatGPT دور از ذهن نیست!

فنآوری پرداخت رو‌به‌جلو

Google Wallet یک کیف‌پول دیجیتال رایگان است که کارت‌های اعتباری، نقدی، هدیه، وفاداری و پیشنهادات ویژه شما را به‌صورت امن نگهداری می‌کند. با آن می‌توان در فروشگاه‌ها خرید کرد، به‌صورت آنلاین پرداخت انجام داد و حتی برای دیگران پول فرستاد. کاربران می‌توانند با ذخیره‌ی کارت‌ها و پیشنهادات در اپلیکیشن، در فروشگاه‌ها خرید کرده یا از کارت Google Wallet یا سیستم پرداخت NFC استفاده کنند (در صورتی‌که گوشی اندرویدی آن‌ها از NFC پشتیبانی کند).

گوگل ولت در فروشگاه Google Play، برخی اپ‌های اندرویدی و وب‌سایت‌هایی که دکمه “Buy with Google” دارند، نیز قابل استفاده است. ارسال یا درخواست پول با آدرس ایمیل از طریق Gmail یا اپلیکیشن Google Wallet نیز امکان‌پذیر است. اگر فردی حساب Google Wallet نداشته باشد، می‌تواند برای ارسال یا دریافت پول، یک حساب ایجاد کند. همچنین این سیستم امکان رهگیری سفارش‌ها، دریافت اعلان ارسال کالا و مشاهده تاریخچه خرید را هم فراهم می‌کند.

Google Wallet یا در گوشی اندرویدی NFCدار وجود دارد، یا به صورت یک کارت پلاستیکی شبیه کارت اعتباری ارائه می‌شود. از آنجا که نویسنده گوشی اندرویدی ندارد و گوشی‌اش اپل است (که توسط Google Wallet پشتیبانی نمی‌شود)، کارت فیزیکی را سفارش داده است. در تئوری، این کارت‌ها قرار است جایگزین کارت‌های اعتباری شوند، اما هنوز سطح اعتماد عمومی برای کنار گذاشتن کارت‌های سنتی، کافی نیست.

از سوی دیگر، Apple Pay نیز به عنوان یک سیستم پرداخت موبایلی معرفی شده است. این سیستم برای حفظ حریم شخصی طراحی شده و هیچ اطلاعاتی از تراکنش‌ها را که به کاربر قابل ردیابی باشد، ذخیره نمی‌کند. اپل نمی‌داند که شما چه خریده‌اید، کجا خریده‌اید یا چقدر پرداخته‌اید. شماره واقعی کارت روی دستگاه ذخیره نمی‌شود؛ بلکه یک شماره منحصر‌به‌فرد رمزگذاری‌شده در “حافظه امن” گوشی قرار می‌گیرد که از iOS جدا شده و به iCloud نیز پشتیبان‌گیری نمی‌شود.

Apple Pay از کارت‌های اعتباری و نقدی سه شبکه اصلی پرداخت یعنی American Express، MasterCard و Visa پشتیبانی می‌کند. بانک‌هایی نظیر Bank of America، Capital One، Chase، Citi و Wells Fargo نیز در سال ۲۰۱۴ اعلام حمایت کردند. تاکنون بیش از ۵۰۰ بانک دیگر نیز در سراسر آمریکا به این سیستم پیوسته‌اند. اپل پی هم در فروشگاه‌ها و هم در اپلیکیشن‌ها قابل استفاده است و برای پرداخت فقط کافی‌ست گوشی را نزدیک پایانه پرداخت نگه دارید و انگشت خود را روی Touch ID قرار دهید.

با این حال، محدودیت مهم Apple Pay و Google Wallet این است که هر دو در حال حاضر بیشتر به بازار ایالات متحده محدود هستند. دلیل آن این است که استانداردهای امنیتی مورد نیاز در کشورهای دیگر، هنوز در سیستم‌های مالی ایالات متحده اجرا نشده‌اند. هر دو شرکت برای ورود به بازار جهانی، باید رمزنگاری و پروتکل‌های امنیتی خود را ارتقا دهند؛ همان‌طور که ژاپن با FeliCa و اتحادیه اروپا با کارت‌های هوشمند موفق به این کار شدند.